9.1

 “Si Ma bana : “Ben üç İmparatorun¹⁸⁷ da yardımını aldım, bana çok iyi davrandılar. Onlara borcumu nasıl öderim bilemiyorum. Osmanlı tüfeği eğer ülkenin (Ming Çin’i) güçlenmesine yarayacaksa, bu benim en büyük mutluluğum olur” dedi ve bunun ardından bana tüfeğin nasıl imal edileceğini ve kullanılacağını anlattı. Kendi paramla ustalar tutup tüfeği onlara yaptırdım. Sonra iyi olup olmadıklarını Duo Si Ma’ya kontrol ettirdim. Duo Si ma da iyi olduklarını söyledi.”¹⁸⁸

Ġki kardeĢ Duo Sima ve Babuli‟nin Olağanüstü Silahlar Kılavuzunda verilen bilgilere göre Pekin‟e ulaĢtıkları yıl yaklaĢık olarak 1550‟li yıllar olmalıdır ki bu yıllarda gelen Osmanlı heyetleriyle ilgili Ming Tarih Kayıtlarında da bilgiler mevcuttur. Ġki kardeĢin gelmiĢ olabileceği heyet ise 1559¹⁸⁹ yılında gelen Osmanlı elçileri grubudur. Ming tarih kayıtlarından çıkarılabilecek ilginç bir sonuç ise Duo Si Ma ve Ba Bu Li kardeĢler Pekin‟de ikamet ederlerken Osmanlı‟dan elçilerin gelmeye devam etmiĢ olmalarıdır. Ġki kardeĢin muhtemel Pekin‟e geliĢ tarihlerinden sonra Çin‟e 1564‟te, 1576‟da, 1581‟de hatta Ming Hanedanlığının artık çökmeye baĢladığı ve Mançuların Pekin‟i ele geçirme tarihi olan 1644‟e oldukça yakın bir tarih olan 1618‟de Ming Tarih kayıtlarına göre son olarak bir Osmanlı elçi grubu gelmiĢtir.

¹⁸⁷Jia Jing, Long Qing ve Wan Li.

 

¹⁸⁸神器谱, 十八–一九七, 国立中央图书馆出版, 正中书局印行. (Shen Qi Pu, Shi Ba – Yi Jiu Qi, Guo Li Zhong Yang Tu Shu Guan Chu Ban, Zheng Zhong Shu Ju Yin Xing)

¹⁸⁹明史/本紀/卷十八本紀第十八世宗二/嘉靖三十八年 (Ming Shi / Ben Ji / Juan Shi Ba Ben Ji Di Shi Ba Shi zong Er / Jia Jing San Shi Ba Nian)

Ġki kardeĢin Pekin‟e yerleĢmelerinden sonra gelen bu elçilerin Duo Si Ma ve Ba Bu Li ile iliĢkilerinin olup olmadığı kaynaklarda yer almamaktadır. Ancak; düĢünülebilir ki Çin‟de yerleĢik olan ve Çin devletinde çalıĢan bu Osmanlılar gelen heyetlerle bağlantılı olmalıdır ya da en azından gelen diğer elçilerle görüĢmüĢ olmalılardır. Kitapta ayrıca daha sonra gelip yerleĢen Osmanlı elçilerinden bahsedilmemektedir. Daha sonra gelenlerden Pekin‟e yerleĢenlerin olup olmadığı belli değildir.

Ġlginç olan bir yan da Olağanüstü Silahlar Kılavuzu‟nda Duo sima‟nın Osmanlı kıyafetleriyle resmedilmiĢ olmasıdır. Duo Si Ma Çin‟e geldikten ve Çin devletinde çalıĢmaya baĢladıktan sonra da Osmanlı tarzı giyimden vazgeçmemiĢ olmalıdır. Aynı Ģekilde; onu bu tarz bir giyimle gören Çin Ġmparatoru ve Çin sarayındakiler de yadırgamamıĢ olmalılardır ki Duo Si Ma bu kıyafetleri giymeye devam etmiĢtir ve imparatora sunulan kitapta tüfek kullanımını gösteren resimlerde üzerinde Osmanlı kıyafetleriyle resmedilmiĢtir. Kitap yazıldığında Duo sima 74 yaĢındadır. Elbette 40 sene boyunca aynı kıyafetleri giydiğini düĢünülemez ancak Pekin‟e gelen Osmanlı elçilerinden bu elbiselerden temin etmiĢ olabileceği ya da Pekin‟de bulunan terzilerde bu tarz elbiseleri diktirmiĢ olabileceği muhtemeldir. ĠĢin ilginç tarafı ise Duo Si Ma‟nın herhangi bir tepkiyle karĢılaĢmadan eski tarz giyimini devam ettirebilmiĢ olması ve Çin sarayında bir yabancı için çok önemli bir mevki sayılabilecek Ġmparatorun gizli servisi Jin Yi Wei‟de komutan mertebesine yükseltilmiĢ olmasıdır. Aynı dönem Çin‟de meskun bulunan Avrupalı misyonerlerin tamamı yerel Çin kıyafetlerini giymekteydiler. Elbette bunu misyonerlik çalıĢmalarıyla bağdaĢtırmak mümkündür. Ancak kitaptaki çizimlere bakılırsa Do Si Ma Osmanlı tarzı giyimden vazgeçememiĢ olmalıdır.

Bu iki kardeĢin kiĢisel yaĢamlarıyla da ilgili çok az bir bilgi mevcuttur Olağanüstü silahlar kılavuzunun içerisinde. Duo sima‟nın kardeĢi Babulinin Çin ordusunda asker olan iki oğlu Ba zhong ve Ba chen‟dan bahsedilmektedir. Muhtemelen Babuli Pekin‟de bir Hui ile

evlenmiĢ olmalıdır. Pekin‟de Ming döneminde de ciddi bir nüfusa sahip Hui grubu vardır. Ayrıca Pekin‟de camiler ve Huilerin yerleĢik bulunduğu bölgelerde bulumaktadır.. Zaten Duo sima ve Babulinin soyundan gelenlerde hala Pekinde yaĢamaktadırlar. Niu Jie yıllığı adlı kitapta bulunan bilgilere göre Soyadı Duo¹⁹⁰ ve Ba¹⁹¹ olan huiler bu iki Osmanlı elçisinin soyundan gelmektedirler. Osmanlı elçileri; Çin‟e yerleĢtikten sonra Çin toplumu içine karıĢıp gitmiĢlerdir ve bugün bu kiĢilerintorunlarıÇin‟de bulunmaktadır¹⁹².

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SONUÇ

 

 

Tarihte Türk – Çin iliĢkileri incelemeleri; özellikle araĢtırma ve çalıĢmaların yoğunlaĢmıĢ olduğu Ġslamiyet öncesi Türk tarihi çerçevesinde algılanmakta ve daha çok Hunlar ve Göktürk dönemlerinde yaĢanan iliĢkiler ön plana çıkmaktadır. Özellikle Çin tarihinde Tang hanedanı dönemine kadar olan iliĢkilerin fazlalığı ve bunların yazılı hale getirilerek Çin tarihçileri tarafından titizlikle ve oldukça tarafsız bir biçimde aktarılması araĢtırmacıların bu döneme yoğunlaĢması sonucunu doğurmuĢtur. Tang sonrası dönemde ise bu kayıtların azlığı dolayısıyla Türk – Çin iliĢkilerinin kesintiye uğradığı gibi bir düĢünce

190朵

 

191把

 

¹⁹²刘盛林(Liu Sheng Lin)(1991). 北京牛街志书 (Bei Jing Niu Jie Zhi Shu)新华书店北京发行所发行(Xin Hua Shu Dian Bei Jing Fa Xing Suo Fa Xing). syf. 12.

ortaya çıkmaktadır. Türklerin batıya göçmelerinden sonraki dönemler ile ilgili Çin kaynaklarına dayalı olarak yapılan araĢtırmalara gereken önem verilmemiĢtir.

Ancak, Türklerin batıya göçlerinden sonra da Çin ile iliĢkileri devam etmiĢtir. Bu çalıĢmada ele aldığımız kaynaklardan, Osmanlı döneminde de Çin ile iliĢkilerimizin devam ettiği anlaĢılmaktadır. Bu dönemde Osmanlı‟dan birçok elçi heyeti Çin‟e gelmiĢ, bazıları Çin‟de yerleĢmiĢ ve Çin bu kiĢilere birçok ayrıcalık tanımıĢtır.

Osmanlı Ġmparatorluğunun bu dönemde ateĢli silahlarda dünyada öncü bir yere sahip olduğu Çin kaynaklarından ortaya çıkmaktadır. Osmanlı‟nın sahip olduğu silah teknolojisi Çin‟de de büyük ilgiyle karĢılanmıĢ; Osmanlı‟da ateĢli silahlar uzmanı olan Duo Si Ma, Çin‟e giderken yanında bir silah götürmüĢtür. Duo Si Ma dönemin Çin imparatoru tarafındanPekin‟e yerleĢtirmiĢ ve Çin imparatoruna doğrudan bağlı olan ve kanun üstü bir statüye sahip olan istihbarat teĢkilatı “Jin Yi Wei”deönemli bir göreve getirilmiĢtir.Duo Si Ma daha sonra getirdiği Osmanlı Tüfeğini Zhao Shi Zhen aracılığıyla Çin devletine verecektir. Silahın üretim ve deneme aĢamalarında da bizzat bulunarak Çin devletine büyük hizmetlerde bulunacaktır.

Duo Si Ma, Çin‟de bulunduğu dönemde baĢka hiçbir yabancının alınmadığı istihbarat örgütüne yönetici statüsünde kabul edilmiĢtir. KardeĢinin çocukları Ba Chen ve Ba Zhong da amcaları Duo Si Ma‟nın bu önemli görevi sayesinde subaylık için yapılan sınavları baĢararak Çin ordusuna girmiĢlerdir. Ġstihbarat ve ordu gibi son derece önemli yerlerde bulunmaları Çin Ġmparatorunun bu Osmanlı elçilerine ne kadar güvendiğini ortaya koymaktadır.

Bu dönemde Osmanlı silahları Çinli uzmanlar tarafından çok önemsenmektedir. Çinliler kendilerinin de üretebildiği birçok ateĢli silah olmasına rağmen Osmanlı Tüfeği özellikle istenen bir silahtır. Bu silahın diğer tüfeklerden üstün olduğunun Çinli uzmanlar ve devlet adamları tarafından da bilinmesi Osmanlı Tüfeğinin bu dönemde savaĢ alanlarında ne kadar vaz geçilmez ve önemli bir silah olduğunu göstermektedir. Avrupa tüfeklerinden de

bahsedilmekle birlikte Zhao Shi Zhen, Shen Qi Pu adlı eserinde Osmanlı Tüfeğine baĢlı baĢına bir bölüm ayırmıĢtır. Bu da Osmanlı tüfeğinin o dönemde Avrupalı benzerlerinden daha üstün olduğunu göstermektedir.

Shen Qi Pu‟dan yola çıkılırsa Duo Si Ma ve kardeĢi Ba Bu Li‟nin Osmanlı Devleti‟nin resmi olarak görevlendirdiği elçiler oldukları kanısı kuvvet kazanmaktadır. Osmanlı‟da 16. Yüzyılda ateĢli silahlar ve barut yapımında kullanılan güherçile devletin tekeli ve sıkı kontrolü altındadır. Metnin içerisinde de Duo Si Ma‟dan Osmanlı‟da bir ateĢli silah uzmanı olarak bahsedilmektedir. Tüfekleri kullanabilecek hatta yeniden Çin‟de üretebilecek yeteneğe sahip bir kiĢinin bu konuda bir uzman olduğunu düĢünmek yanlıĢ olmayacaktır. Aynı dönemde Osmanlı Ġmparatorluğunun Hindistan, Aceh, Endonezya gibi bölgelere silah ve silah uzmanları gönderdiği bilinmektedir. Duo Si Ma‟nın da bu silahları Çin‟e götürmekle görevlendirilmiĢ bir Osmanlı elçisi olduğu anlaĢılmaktadır. Ayrıca Çinlilerin Duo Si Ma‟ya gösterdiği itibar onun bir Osmanlı elçisi olduğunu göstermektedir. Duo Si Ma, Ba Bu Li, Ba Chen ve Ba Zhong‟a sonradan verilen görev ve mertebeler de onların gerçekten Osmanlı elçileri oldukları fikrini güçlendirmektedir. Tüccar olarak gelmiĢ olsalar Çin Ġmparatorunun verdiği görevleri yerine getirmeyebilir, ya da devlet iĢlerinde çalıĢmak yerine ticaret yapmayı seçmiĢ olurlardı. Çin kaynaklarında bu kiĢilerin Çin‟de ticaret yaptıklarına dair herhangi bir kayıt yoktur.Zaten devlet iĢinde bulunan bu kiĢiler Çin Ġmparatorunun emriyle Çin devleti içinde çalıĢmaya baĢlamıĢlardır. Osmanlı‟dan oldukça uzak olan Çin‟in zaten Osmanlıyla herhangi bir düĢmanlığı bulunmamaktadır. Bunun yanında Osmanlı‟nın Portekiz ve Ġspanya ile giriĢtiği mücadelede Hindistan, Endonezya, gibi bölgelere silah ve silah uzmanları gönderdiği bilinmektedir. Osmanlı Çin‟e de aynı düĢüncelerle bu silah teknolojisini bilen uzmanlar göndermiĢ olabilir ve Duo Si Ma bu uzmanlardan biri olabilir.

Bu çalıĢma coğrafi olarak birbirlerinden ne kadar uzak olursa olsun Osmanlı‟nın Çin‟e ilgi duyduğunu; Çin ile iliĢkiye girdiğini ve Çin‟e teknoloji transferi gerçekleĢtirdiğini

göstermektedir. Osmanlı Çin iliĢkilernin çok yönlü araĢtırılmasının gerekliliği bu çalıĢmadan sonra ortya çıkmaktadır. Bu iki büyük güç birbirlerini çok iyi tanımasalar bile birbirlerinden tamamen habersiz değillerdir. Bu iliĢki tüccar ve elçiler vasıtasıyla devam etmektedir. Çin ve Osmanlı kaynaklarına dayanacak karĢılaĢtırmalı çalıĢmalarda çok ilginç bulgulara ulaĢılacaktır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TEZ ÖZETİ

 

 

Osmanlı Devleti 16. Yüzyılda en parlak dönemlerinden birini yaĢamaktadır. Askeri teknolojilerde yakaladığı üstünlük ve daimi, disiplinli ordusu sayesinde Osmanlı Devleti çok

büyük bir coğrafyayı kontrol etmektedir. Etrafında ona tehdit oluĢturan bütün büyük devletleri bu üstünlüğüyle ortadan kaldırmıĢ ve topraklarına katmıĢ; onunla mücadele etmekte olan Avrupalı güçleri de sindirmiĢtir. Dünya hakimiyeti‟ni sağlamaya çalıĢan Osmanlı Devleti, sınırlarının çok uzağında bulunan Hindistan ve Güney Asya‟daki müslüman devlet ve halklara askeri uzmanlar ve yardım göndermektedir.

Çin ise 16. Yüzyılda, Milli birliğini yeniden sağlamıĢ ancak kuzeyden batıdan ve doğu‟dan gelen tehditlerle boğuĢmaktadır. Yeni silah teknolojilerini elde eden Japonlar ve Batı‟da Turfan Devleti Ming Çin‟i ordularını birkaç kez yenilgiye uğratmıĢtır. Bu nedenle Çin devleti‟nin uzmanları bu yeni silahları bulmak ve üretmek için büyük bir çaba içine girerler. Bu sırada Çin‟de bulunan Osmanlı elçileri sayesinde Çinli devlet adamları geliĢmiĢ Osmanlı silah teknolojisine ulaĢmıĢlar ve bunu savaĢlarda kullanmıĢlardır.

Konu Osmanlı ve Çin ekseninde incelenmiĢtir. Tezimizin ana kaynağını ise Çince ve Tibetçe kaynaklar oluĢturmaktadır.

 

 

 

 

 

 

ABSTRACT

 

 

16th century was the brightest era of the Ottoman Empire. With the advance of her military technology and perennial army units was able to control a great geography. Using this advantage Ottoman Empire conquared all neighbouring rival empires and was superior to all European Powers. The influence of the empire reached far away from her borders to Ġndia and East Asia. Ottoman Empire sent military experts and aid to the muslim nations and states of these regions.

16th century China succeeded to provide unity but there were great threads from north, west and east. With the new military technology the Japanese Bandits and the Turfan State in the west managed to drub Ming China‟s army several times. For this reason Chinese State‟s experts made great efforts in order to find and manufacture these new kind of fire arms. With the help of Ottoman Delegate whom was working in the Ġmperial Guards located in Beijing, Chinese experts reached the advanced Ottoman fire arm technology and they used these fire arms in wars occured in the following years.

This topic studied within the frame of Ottoman Empire and China. This dissertation‟s main sources are Chinese and Tibetan historical texts.

 

 

 

 

 

 

KAYNAKÇA

AkĢin, Sina (Yayın Yönetmeni), Kunt Metin, Yurdaydın Hüseyin G. ve Ödekan Ayla (1987). Türkiye Tarihi II, Osmanlı Devleti 1300-1600. Ġstanbul: Cem Yayınevi.

 

 

Arıkan, Muzaffer (1965). 14-16. Asırlarda Türk-Ġspanyol münasebetlerine toplu bir bakıĢ. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 23 (3.4), 239 – 256.

 

 

Berlie, Jean A. (2004). Islam in China: Hui and Uyghurs: Between Modernisation and Sinicization, Bangkok, Thailand: White Lotus Publishing.

 

毕英春 (Bi Ying Chun)(2002). 朱元璋的皇帝梦 (Zhu Yuan Zhang‟ın Ġmparatorluk Hayali),

丽水师范专科学校学报(Li Shui Normal Universitesi Dergisi), Vol. 24, No. 6, syf. 44 – 48.

Bostan, Ġdris (1992). Osmanlı bahriye teĢkilâtı: XVII. yüzyılda Tersane-i Âmire. Ankara:Türk Tarih Kurumu.

 

 

Braudel, Fernand (1992). Civilization and Capitalism, 15th-18th Century: The perspective of the world. California: University of California Press.

 

 

Brummet, Palmira (1990). Ottoman seapower and Levantine diplomacy in the age of discovery. New York: State University of New York Press.

Carr, Raymond (2000). Spain: A History. Oxford: Oxford University Press.

 

 

 

Chan, Hok-Lam (1975), The Rise of Ming T'ai-tsu (1368-98): Facts and Fictions in Early Ming Official Historiography. Journal of the American Oriental Society, Vol. 95, No. 4, syf. 679-715.

 

 

Chao Wei-pang (1948). Secret Religious Societies in North China in the Ming Dynasty. Folklore Studies, Vol. 7, syf. 95-115.

 

 

Chase, Kenneth (2003). Firearms: A Global History to 1700. Cambridge: Cambridge University Press.

 

 

陈文源, (Chen Wen Yuan)(2008). 明朝士大夫的安南观 (Ming Dönemi Shi Dai Fu‟nun An Nan‟a BakıĢı). 史林 (Shi Lin), Vol. 4, sayfa 113 – 119.

 

陈梧桐 (Chen Yu Tong)(2007). 李善长的功与过 (Li Shan Chang‟ın Gücü ve Gücünü Kaybetmesi). 文史知识(Wen Shi Zhi Shi),. Vol. 9, syf. 87–91.

澹泊 (Dan Bo)(2001). 中国名人志第九卷 / 明朝 (Çin Ünlü KiĢiler Kroniği Cilt 9 / Ming Hanedanlığı), 中国档案出版社 (Çin ArĢivleri Yayınevi).

 

Dardess, John (1970). The transformation of messianic revolt and the founding of Ming dynasty. The Journal of Asian Studies, No.3, syf. 539 – 558.

 

 

Devries, Kelly (1999). The Lack of a Western European Military Response to the Ottoman Invasions of Eastern Europe from Nicopolis (1396) to Mohacs (1526). The Journal of Military History, Vol. 63, No. 3, syf. 539-559.

 

 

Dreyer Edward L. (1982). Early Ming China: A Political History, 1355–1435. California: Stanford University Press.

Duğlat, Mirza Haydar (2006). Tarih-i ReĢidi (Karatay Osman, Çev.) Ġstanbul: Selenge Yayınları.

 

 

Eberhard, Wolfram(1995).Çin Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

 

 

 

Emecen, Feridun Mustafa (2008). Eskiçağ‟dan Modern Çağ‟a Ordular: OluĢum, TeĢkilat ve ĠĢlev. Ġstanbul: Kitabevi Yayınları.

 

 

Eyüboğlu, Ġsmet Zeki (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. Ġstanbul: Sosyal Yayınları.

 

 

 

范文瀾  (Fan Wen Lan)(2004). 中国通史(Çin Genel Tarihi). 人民出版社 (Ren Min Yayınevi). Cilt 2, syf. 176 – 348.

Fairbank, John (1942). Tributary Trade and China's Relations with the West. The Far Eastern Quarterly 1, no. 2, syf. 129-49.

 

 

Fairbank John K. ve Goldman Merle (2006). China A New History. Cambridge, Massachusets, London, UK: The Belknap Press of Harvard University Press.

 

 

方诗铭(Fang Shi Ming)(2007).中国历史纪念表(Zhong Guo Li Shi Ji Nian Biao). Shang Hai: Ren Min Chu Ban She, syf. 137.

 

 

Farmer Edward L. (1995). Zhu Yuan Zhang & Early Ming Legislation, The Reordering of Chinese Society Following The Era of Mongol Rule. Leiden, Netherland: E.J. Brill.

 

 

Farmer Edward L. (1976). Early Ming government: the evolution of dual capitals. Harvard: Harvard University Press.

 

Fisher, Carney T. (1979). The great ritual controversy in the age of Ming Shih-tsung. Bulletin of the Society for the Study of Chinese Religions, Vol. 7, syf. 71-87.

 

 

Fodor Pal ve Geza Dávid (2000). Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe: The Military Confines in the Era of Ottoman Conquest. Nedherlands: Brill Academic Publishers.

Franke Herbert ve Twitchett Denis (1994). The Cambridge History Of China Vol. 6, Alien Regimes and Border States, 907-1368. New York: Cambridge University Press.

 

 

Gernet, Jacques (1962). Daily Life in China on the Eve of the Mongol Invasion 1250-1276. California: Stanford University Press.

古代汉语词典(Gu dai Han Yu Ci Dian)(2002). 北京商务印书馆 (Bei Jing: Shang Wu Yin Shu Guan).

 

 

Halaçoğlu, Yusuf (1991). XIV – XVII yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet TeĢkilatı ve Sosyal Yapı. Ankara: Türk Tarih Kurumu yayınları.

 

 

Hall, John Witney ve Mc Clain, James L. (1991). The Cambridge History of Japan: Volume

4. Early Modern Japan. Cambridge: Cambridge University Press.

Hamdani, Abbas (1981). Ottoman Response to the Discovery of America and the New Route to India. Journal of the American Oriental Society, Vol. 101, No. 3, syf. 323- 330

 

 

哈斯巴特尔 (Ha Si Ba Te Er)(2008). 女真语与满语的关系(Nü Zhen Dili ve Mançu Dilinin ĠliĢkisi). 满语研究(Man Yu Yan Jiu), Vol. 47, No.2, syf. 23-29.

 

Herbert Franke (1953) . Could the Mongol Emperors read and write Chinese?. Asia Major, Volume 3, Part 1, syf 28 – 41.

 

 

Hess, Andrew C. (1970). The Evolution of the Ottoman Seaborne Empire in the Age of the Oceanic Discoveries, 1453- 1525. The American Historical Review, Vol. 75, No. 7, syf.

1892-1919.

Hess, Andrew C. (1972). The Battle of Lepanto and Its Place in Mediterranean History. Past & Present, No. 57, syf. 53-57.

 

 

Hevia, James L. (2004), English Lessons: The pedagogy of Ġmperialism in Nineteenth – Century China. Durham: Duke University Press.

 

 

Hill, Donald Routledge (1994). Islamic Science and Engineering. Edinburg: Edinburg University Press.

 

Holt, P. M. (1975). The Position and Power of the Mamlūk Sultan. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 38, No. 2, syf. 237-249.

 

 

侯王勋 (Hou Wang Xun)(2005). 哈密国三立三绝与明朝对吐鲁番的政策 (Ha Mi Ülkesinin San Li San Jue Politikası ve Ming Hanedanının Turfan Politikası). 中国边疆史地研究 (Çin Sınır Tarihi ve Coğrafyası AraĢtırmaları Dergisi), Vol. 15, sayfa 10 - 15.

 

华表 (Hua Biao)(2007). 大脚皇后”马秀英传奇 (Büyük Ayaklı Ġmparatoriçe Ma Xiu Ying Efsanesi), 经典杂文(Jing Dian Za Wen), Vol. 5, syf. 49 – 50.

 

 

Huang, Ray (1981). 1587, A Year of No Significance: The Ming Dynasty in Decline. Yale University Press.

Hucker, Charles O. (1958). Govermental organisation of the Ming Dynasty. Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. 21, syf. 1-66.

Hucker, Charles O. (1985). A dictionary of official titles in imperial China. Stanford University Press.

 

 

Imber, Colin (2002). The Ottoman Empire, 1300-1650: The Structure of Power. Palgrave Macmillan.

 

 

Ġnalcık, Halil (1980). The Military and Fiscal Transformation in the Otoman Empire, 1600 – 1700. Archivum Ottomanicum 6, sayfa 283 – 311.

 

 

Ġnalcık, Halil(2009). Devlet-i Aliyye, Osmanlı Ġmparatorluğu Üzerine AraĢtırmalar – I. Ġstanbul: Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları.

 

 

Ġnalcık, Halil (1975). War, Technology and society in the Middle East: The Socio – Political Effects of the Diffusion of Fire Arms in the Middle East. Oxford. Oxford University Press.

 

 

Ġsom-verhaaren, Christine (1996). An Ottoman Report about Martin Luther and the Emperor. Turcica Vol .28, sayfa 299–318.

Jaschke H. A. (1881). A Tibetan - English Dictionary. Londra: Late Moravian Missionary at Kyelang, British Lahoul.

Jennings, Ronald C.(1980). Firearms, Bandits, and Gun Control: Some Evidence on Otoman Policy towards Firearms in the Possession of Reaya, from judicial records of Kayseri, 1600 – 1627. Archivum Ottomanicum 6, sayfa 339 – 358.

 

 

Jensen, De Lamar (1985). The Ottoman Turks in Sixteenth Century French Diplomacy. The Sixteenth Century Journal, Vol. 16, No. 4, syf. 451-470.

江卫社 (Jiang Wei She) (2006), 明朝的秘密警察极权统治血腥工具 (Ming Dönemi Gizli Polisi: Yönetimin Kanlı Aleti), 北京人民警察学院学报(Pekin Halkın Polisi Fakültesi Dergisi), No. 5, syf. 81 – 84.

 

 

Kafesçioğlu, Çiğdem (1999). In The Image of Rūm: Ottoman Architectural Patronage in Sixteenth-Century Aleppo and Damascus. Muqarnas, Vol. 16 (1999), pp. 70-96.

 

 

Kamen, Henry (1988). The Mediterranean and the Expulsion of Spanish Jews in 1492. Past & Present, No. 119, syf. 30 – 55.

 

 

Keay, John (2000). India: A History. New York: Grove Press.

 

 

 

Knecht, R. J. (1994). Renaissance Warrior and Patron: The Reign of Francis I. Cambridge: Cambrdige Universty Press.

Labib, Subhi (1979). The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation. International Journal of Middle East Studies. Vol. 10, No. 4 syf. 435-451.

 

李斌(Li Bian)(2002). 《火龙经》考辨 (Huo Long Jing Kao Bian). 中国历史文物(Zhong Guo Li Shi Wen Wu), No. 1, syf. 33-38.

郎红阳 (Lang Hong Yang), 时旭东 (Shi Xu Dong), 李晓锋 (Li Xiao Feng)(2005). 北京故宫午门展厅 (Pekin Yasak ġehir Wu Men Galerisi), 建筑学报 (Mimarlık Dergisi). No. 7, syf. 26 – 29.

 

 

李文军 (Li Wen Jun)(2009). 明代中央司法权力的划分 (Ming Dönemi Merkezi Yönetiminin Hukuki Gücünün Taksimi), 河南科技大学学报 (He Nan Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi), No. 6, syf. 86 – 90.

 

 

李文周(Li Wen Zhou)(1996). 藏文拼音法-拉萨音(Zang Wen Pin Yin Fa-La Sa Yin).北京:

 

民族出版社(Bei Jing: Min Zu Chu Ban She).

 

 

 

廖云琨 (Liao Yun Kun) (2008). 锦衣卫与明代皇权政治 (Jin Yi Wei ve Ming Dönemi Ġmparatorluk Politikası). 北方论丛 (Bei Fang Lun Cong), No. 4, syf 87 – 91.

 

 

罗漫 (Luo Man)(2002). 桃、桃花与中国文化 (ġeftali, ġeftali Çiçeği ve Çin Kültürü), 档案

 

与社会 (ArĢivler ve Toplum Dergisi). No. 3, syf. 46 – 49.

 

 

刘盛林(Liu Sheng Lin)(1991). 北京牛街志书 (Bei Jing Niu Jie Zhi Shu)新华书店北京发行

 

所发行(Xin Hua Shu Dian Bei Jing Fa Xing Suo Fa Xing).

 

 

 

柳岳武 (Liu Yue Wu)(2008). 乾隆时期的安南政策研究 (Qian Long Dönemi An Nan Politikalarının Ġncelemesi), 青海师范大学学报 (Qing Hai Normal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi). No. 5, syf. 63 – 67.

刘祥学(Liu Xian Xue)(2000). 杨廷和与嘉靖初年的政治革新 (Yang Ting He ve Jia Jing‟in Ġlk Yıllarında Yapılan Politik Reformlar). 西南师范大学学报 (Xi Nan Normal Üniversitesi Dergisi). Vol. 26, No. 2, sayfa 122 – 128.

 

栾凡(Luan Fan)(2008). 明代中朝朝贡礼仪的制度化 (Ming Dönemi Haraç Sistemi Protokolü‟nün SistemleĢmesi). 社会科学战线 (She Hui Ke Xue Zhan Xian Dergisi). No:12, syf. 109 – 112.

 

 

Lybyer, A. H. (1915). The Ottoman Turks and the Routes of Oriental Trade. The English Historical Review, Vol. 30, No. 120, syf. 577-588.

 

 

马建春 (Ma Jian Chun)(2007). 明嘉靖,万历朝鲁密铳的传入，制造及使用 (Ming Jia Jing, Wan Li Dönemi Rumi Tüfeklerinin Çin‟e GiriĢi, Üretimi ve Kullanımı). 回族研究(Hui Zu Yan Jiu). Vol. 68, No. 4, syf. 72.

 

 

马明达(Ma Ming Da) ve 马一(Ma Yi) (2010). 明与奥斯曼土耳其帝国(Ming ve Osmanlı Türk Ġmparatorluğu). 五邑大学学报(社会科学版(Wu Yi Da Xue Xue Bao), Vol. 12, No. 1, syf. 70.

 

马守平(Ma Shou Ping)(2004).式析吐鲁番与明朝的关系 (Turfan ve Ming Arasındaki ĠliĢkiler Hakkında Bir Ġnceleme). 青海民族研究 (Qing Hai Millet AraĢtırmaları Dergisi), Vol. 15, syf. 94- 96.

马天博 (Ma Tian Bo) (2009). 元代回回人汉化新议 (Yuan Dönemi Hui Hui‟lerin ÇinlileĢmesi üzerine yeni yorumlar), 青海民族研究 (Qing Hai Millet AraĢtırmaları Dergisi), Vol. 20, No. 4, syf. 72 – 75.

 

马彦丽 (Ma Yan Li)(2008). 朝贡制度的崩溃与近代外交制度的建立 (Haraç Sisteminin ÇöküĢü ve Modern Diplomatik ĠliĢkilerin KuruluĢu). 濮阳职业技术学院学报 (Pu Yang Zhi Ye Ji Shu Xue Yuan Dergisi), No. 12, syf. 109 – 112.

 

 

马彦丽 (Ma Yan Li)(2007). 明清朝贡制度之比较 (Ming Qing Dönemi Haraç Sistemi KarĢılaĢtırması). 湖北教育学院学报(Hu Bei Jiao Xue Yuan Dergisi). Vol. 24, No. 4, syf. 42 – 44.

 

 

Matuz, Joseph (1968). L‟ouvrage de Seyfi Çelebi. Paris. Librairie Adrien Maisonneuve.

 

 

 

Menzies, Gavin (2008). 1421: The Year a Magnificent Chinese Fleet Sailed to Italy and Ġgnited The Renaissance. London: HarperCollins Publishers.

米文平 (Mi Wen Ping)(1994). 鮮卑史硏究 (Xian Bei Tarihi AraĢtırmaları). 中州古籍出版社

(Zhong Zhou Gu Ji Yayınevi).

 

 

 

Mote F. W. (1999). Imperial China 900 – 1800. Harvard University Press.

 

 

 

Murphey,Rhoads(1999). Ottoman Warfare. UK London: Routledge.

Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China Vol. 7. Cambridge UK: Cambridge University Press.

 

 

Needham, Joseph (1979). Science in traditional China: A Comparative Perspective. Hong Kong: The Chinese University of Hong Kong.

 

 

Okay, Bülent (1988). Sui – T‟ang Hanedanları Döneminde Çin‟deki Orta Asya Kökenli KiĢiler ve Çin Uygarlığına Katkıları. YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

 

 

Onon, Urgunge (1990). The History and the Life of The Chingghis Khan. Leiden Netherlands: Brill.

 

 

Ortaylı, Ġlber (2003). Osmanlı BarıĢı. Ġstanbul: Ufuk Kitapları.

 

Ownby, David (2008). Fa Lun Gong and The Future of China. Oxford: Oxford University Press.

 

 

Özdemir, Mehmet (1992). Endülüsün YıkılıĢ sürecinde öne çıkan bazı hususlar. Ankara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 36, sayfa 233-254.

 

 

Pamir, Aybars (2002), Kapitülasyon ve Osmanlı Devleti‟ne Etkileri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt: 51, Sayı: 2, syf. 79-119.

 

 

Partington, James Riddick (1998). A history of Greek Fire and Gun Powder. JHU press.

彭陟焱 (Peng Zhi Yan), 周毓华 (Zhou Yu Hua)(1998). 明代朝贡对藏区经济发展的影响 (Ming Dönemi Haraç Sistemi‟nin Tibet Ekonomisi‟nin GeliĢmesine Etkileri). 中国藏学 (China Tibetology), No. 4, sayfa 34 – 39.

 

 

Petrovic (1975). War, Technology and society in the Middle East: Firearms in the Balkans on the eve of and after the Ottoman Conquests. Oxford: Oxford University Press.

 

 

Roberts, J.A.G (2003). The Complete History of China. Gloucestershire, UK: Sutton Publishing.

 

 

Rossabi, Morris (1970). The tea and horse trade with inner asia during the Ming. Journal of Asian History.

 

 

Savory, Roger (1980) Iran under the Safavid. Cambridge: Cambridge University Press.

 

 

 

Scarisbrick, J. J. (1968). Henry VIII. California: University of California Press.

沈一民(Shen Yi Min)(2003). 金朝史实对清初政治的影响(Jin Hanedanın Qing Hanedanının Kurul uĢ Yıllarındaki Politik Etkileri). 北方文物(Bei Fang Wen Wu), No. 2, syf. 99-101.

 

 

Serruys, Henry (1959). Chinese in southern Mongolia during the sixteenth century.Monumenta Serica, Vol. 18, syf. 1-95.

 

 

Serruys, Henry (1959). Mongols ennobled during the early Ming. Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. 22 , syf 209-260.

Serruys, Henry (1967). Sino-Mongol Relations During the Ming. Brussels Institut Belge des Hautes Etudes Chinoises.

 

 

Serruys, Henry (1959). The Mongols in China During the Hung-wu Period, 1368 – 1398.

 

Impr. Sainte-Catherine.

 

 

 

Serruys, Henry (1987).The Mongols and Ming China: Customs and History. Variorum Reprints.

 

 

史宗义(Shi Zong Yi)(2010). 明朝开国第一功臣徐达 (Ming Hanedanının KuruluĢunun Ġlk Kahramanı Xu Da ), 文史天地 (Wen Shi Tian Di), Vol. 1, syf. 49 – 52.

 

 

Sinclair, Kevin (1987). The Yellow River: A 5000 Year Journey Through China. Brookvale, Australia: Child & Associates.

 

 

Souza, Teotonio R. De(1985). Indo – Portoguese History. New Delhi: Concept Publishing Company.

 

Sugar F. Peter, Hanak Peter ve Frank Tibor (1990). A History of Hungary. Indiana: Indiana University Press.

 

 

孙永都(Sun Yong Du) ve 孟昭星 (Meng Zhao Xing) (2005). 中国历代职官知识手册 (Çin Devlet Görevlileri (Memurları) Sözlüğü), 白花文艺出版社(Bai Hua Wen Yi Yayınevi).

汤开建(Tang Kai Jian) ve 张照(Zhang Zhao) (2005). 明中后期澳门葡人帮助明朝剿除海盗史实再考 (Ming Dönemi Portekiz ĠliĢkileri ve Korsanlar konusunda bir inceleme).湖北大学学报(哲学社会科学版)(Hu Bei Da Xue Xue Bao). Vol. 32, No. 2, syf. 192-197.

 

Twitchett Denis ve Fairbank John K. (1988). The Cambridge history of China Volume 7 – 8. Cambridge UK: Cambridge UniversityPress.

 

Tsou Tang (1986). The Cultural Revolution and Post-Mao Reforms: A Historical Perspective. Chicago:The University of Chicago Press.

 

 

UzunçarĢılı, Ġsmail Hakkı (1988).Osmanlı Devletinin merkez ve bahriye teĢkilâtı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.

 

 

Wang, Y. (2001) Power Politics of Confucian China. Doktora tezi, University of Chicago.

 

 

 

王建中(Wang Jian Zhong)(2005). 杨廷和与明代正德嘉靖之际帕政局 (Yang Ting He ve Ming Dönemi Ġmparatorları Zheng De ve Jia Jing Dönemleri Arasındaki Politik DeğiĢimler).黑龙江社会科学 (Hei Long Jiang She Hui Ke Xue Dergisi). No. 1, syf. 82 – 85.

 

王兆春(Wang Tao Chun)(1996). 中国历代兵书(Zhong Guo Li Dai Bin Shu), 商务印书馆

(Shang Wu Yin Shu Guan).

王永宽 (Wang Yong Kuan)(2008). 元代贾鲁治河的历史公绩(Yuan Dönemi Jia Lu‟nun Nehir Islahının Tarihteki Yeri ve Faydası), 黄河科技大学学报 (Huang He Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi), Vol. 10, No.5 Sayfa 51 – 53.

 

 

韦庆远 (Wei Qing Yuan) (1981). 明代的锦衣卫和东西厂(Ming Dönemi Jin Yi Wei ve Dong Xi Chang). 中华书局(Zhong Hua Shu Ju).

 

Williams, Alan, War and Society in the Eastern Mediterranean, 7th-15th Centuries :Ottoman Military Technology: The Metallurgy of Turkish Armour. Nedherlands: Brill.

 

Woods, John E. (1979). Turco-Iranica I: An Ottoman Intelligence Report on Late Fifteenth/Ninth Century Iranian Foreign Relations. Journal of Near Eastern Studies, Vol. 38, No. 1, syf. 1-9.

 

 

祥歌 (Xiang Ge)(2007). 不得善终的明朝开国丞相李善长 (Ming Hanedanının kurucularından Chen Xiang Li Shan Chang ). 文史天地 (Wen Shi Tian Di). Vol. 11, syf. 28 – 32.

 

肖少秋 (Xiao Shao Qiu)(1987). 张居正改革 (Zhang Ju Zheng Islahatları). 求实出版社 (Qiu Shi Yayınevi).

 

熊召政 (Xiong Zhao Zheng)(2009). 改革家张居正 (Islahatçı Zhang Ju Zheng). 长江大学学

 

报：社会科学版 (Chang Jiang Üniversitesi Sosyal Bilimler dergisi). Vol. 32, No. 6, syf. 5 – 8.

Yin Binyong ve Mary Felley (1990). Chinese Romanization. Pronunciation and Orthography (Hanyu pinyin he zhengcifa). Beijing: Sinolingua.

 

 

邮政式拼音 (You Zheng shi pin yin) (1998). 中国大百科全书：语言文字(Zhong Guo Da Bai Ke Quan Shu: Yu Yan Wen Zi) Beijing.

 

 

张连杰(Zhang Lian Jie)(2004). 明朝与中亚，西亚陆上交通路线考(Ming Hanedanı ve Orta Asya, Batı Asya EtkileĢiminin Rotası Üzerine). 唐山师范学院(Tang Shan Xue Yuan). Vol. 26, No. 3, syf. 80.

 

 

 

张文德 (Zhang Wen De)(2007). 明与西域的玉石贸易 (Ming ve Xi Yu Arasındaki YeĢim TaĢı Ticareti). 西域研究(Xi Yu AraĢtırmaları Dergisi,), No. 3, syf. 21 – 29.

 

 

张向冰 (Zhang Xiang Bing) (2010). 宋元崖门海战 (Song Yuan Arasında GerçekleĢen Ya Men Deniz SavaĢı), 海洋世界 (Okyanus Dünyası Dergisi). No. 2, syf. 73 – 74.

 

赵金凤(Zhao Jin Feng)(2000). 明太祖的法外用刑 (Ming Tai Zu‟nun Kanun DıĢı Ceza Uygulamaları), 辽宁师专学报(Liao Ning Uzmanlar Dergisi). No. 5, syf. 132 – 134.

 

 

赵现海(Zhao Xian Hai)(2010). 洪武初年明、北元、高丽的地缘政治格局 (Hong Wu‟nun Ġlk Yıllarında, Kuzey Yuan, Gao Li Coğrafyalarında Yönetim Yapısı), 古代文明(Gu Dai Wen Ming), Vol. 1 No. 4, syf. 90–97.

赵中男(Zhao Zhong Nan)(2005). 朱棣与朱高炽的关系及其社会政治影响(Zhu Kang ve Zhu Gao Sui Arasındaki ĠliĢki ve Toplumsal Siyasi Hayata Etkileri), 湖南科技学院学报 (Hu Nan Teknik Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi). Vol. 26, No. 3, syf. 120 – 125.

 

 

张廷玉 (Zhang Ting Yu)(1984). 明史(Ming Shi ). 北京：中华书局 (Bei Jing: Zhong Hua Shu Ju).

 

 

赵士祯(Zhao Shi Zhen)(1981). 神器谱 (Shen Qi Pu). 台北:国立中央图书馆出版 (Tai Bei: Guo Li Zhong Yang Tu Shu Guan Chu Ban).

周李文 (Zhou Li Wen) ve 谢后芳 (Xie Hou Fang)(2006). 敦煌吐蕃汉藏对音字汇(Dun Huang Tu Bo Çince Tibetçe KarĢılaĢtırmaları). 北京： 中央民族大学出版社(Bei Jing: Zhong Yang Min Zu Da Xue Yayınevi).

EKLER

 

EK I : Olağanüstü Silahlar Kılavuzu Türkçe Metin

 

 

 

Olağanüstü Silahlar kılavuzu ¹⁹³ , Wen Hua sarayının ¹⁹⁴ saray sekreteri ¹⁹⁵ hizmetkârınız ¹⁹⁶ Zhao Shi Zhen ¹⁹⁷ tarafından Ġmparatora saygıyla sunulur. Bu kitap, Ġmparatorun zafer kazanmak için kullanılan silahları görmesi ve anlaması, (bu silahlar sayesinde) devletin¹⁹⁸ daha güçlü ve etkili olması için yazılmıĢtır. Birçok belge ve kitaptan araĢtırmalarım sonucunda anladım ki; savaĢta orduya en çok zarar veren ateĢli silahlardır. Bu silahlar, barut ile iĢler ve barutun önceden hazırlanmıĢ olması gerekir. (Silahlar) At Arabalarına yüklenir. Ağaçların çok ve sık olduğu ya da birçok geminin bir arada bulunduğu yerlerde, rüzgârın güçlü olduğu ve estiği yöne doğru kullanıldığında, hedefine ulaĢır¹⁹⁹.

Daha önce saçma atan ve uzaktan insan öldürebilen ateĢli silahların üretildiğini hiç

 

duymamıĢtım. Bu silahlar ile az insan çok insanı yener ve zayıf güçlenir, kendinden güçlüleri

¹⁹³ 神器谱: (Shen Qi Pu) Türkçeye “Olağanüstü (AteĢli) Silahlar Kılavuzu” Ģeklinde çevirildi. Türkçeye çevirirken bunları tek tek analiz etmek gerekmektedir. Shen”神” burada sıfat olarak kullanılmaktadır ve tanrısal ya da doğa üstü anlamına gelmektedir. Qi “器” ise Huo Qi “火器” ya da Huo Wu Qi “火武器” yani ateĢli silahın kısaltılmıĢıdır. Pu “” ise el kitabı ya da kılavuz anlamına gelmektedir. Bu nedenle bize göre Türkçe çevirisi “Olağanüstü (AteĢli) Silahlar Kılavuzu” olmalıdır.

¹⁹⁴ 文华殿: (Wen Hua Dian) Yasak Ģehrin içinde bulunan bir saray.

 

¹⁹⁵ 中书, Zhong Shu, saray sekreteri, yazıcısı (Hucker, 1985, s. 193).

 

¹⁹⁶ 臣 , Chen, Devlet memurlarının, kendilerinden yüksek makamlara yazdığı yazılarda kendileri için kullandıkları unvan. “Mütevazı hizmetkârınız” anlamına gelmektedir. (Hucker, 1985, s. 122).

¹⁹⁷ 赵士桢, Zhao Shi Zhen, 1552 – 1611 yılları arasında yaĢamıĢ Çinli mucit ve devlet adamı.

 

¹⁹⁸ 国, Guo, Metinde “Guo” Ģeklinde yazılmıĢtır.

 

¹⁹⁹ Burada kolayca alev alan odun, ağaç gibi malzemelerin bulunduğu yerlerde (sık ağaçlı ormanlar ve ahĢap gemiler gibi) kullanılırsa daha iyi sonuç alınacağı anlatılmak istenmektedir.

dahi yenebilir. Bunlar çok küçüktür ama etkileri büyüktür. Çok kuvvet gerektirmezler ama zafer getirirler. Eski silahlardan çok daha ileridirler.

Ġmparatorumuz Tai Zu Huang Di²⁰⁰ Ming hanedanlığını kurmuĢtu²⁰¹. Cheng Zu Wen Huang Di²⁰² Moğollara²⁰³ karĢı birçok seferler yapmıĢtı. Her tür silahı kullanabilen askerler yetiĢtirmiĢti. Özel olarak “Qiang Pao²⁰⁴” kullanabilen Shen Ji Zhu Ying²⁰⁵ adlı birliği kurup, Askeri Vali²⁰⁶ memuru Jiao Yu Bei²⁰⁷‟i bunlardan sorumlu kılmıĢtı. Namını dört bir yana salmıĢ olan bu birlik sayesinde ordu eskisinden daha güçlü hale gelmiĢti. Cheng Zu Wen Huang Di‟den sonra gelen imparatorlar da birbiri ardına aynı yoldan devam etmiĢlerdir. Böylelikle bütün Çin²⁰⁸‟e barıĢ gelmiĢtir.

Ġmparator Hong ²⁰⁹ ve Zheng De ²¹⁰ tahttayken ise Moğollar tekrar güçlenmeye baĢlamıĢlardır.

 

²⁰⁰ 太祖皇帝, Tai Zu Huang Di, Ming hanedanının kurucusu, asıl adı 朱元璋: (Zhu Yuan Zhang)

 

²⁰¹ 我太祖皇帝, Wo Tai Hu Huang Di, Zhao Shi Zhen‟ın Ming hanedanlığının ilk imparatoruna saygıyla hitap etmesidir.

²⁰² 成祖文皇帝, Cheng zu wen huang di,1360 – 1424 yılları arasında yaĢamıĢ Ming hanedanının 3. Ġmparatoru.

 

²⁰³ 虏廷, Lu ting, Moğollar, Moğol hanedanı.

 

²⁰⁴ 枪炮, Qiang Pao, Top, ok, kılıç ve benzeri savaĢ aletleri.

 

²⁰⁵ 神极诸营, Shen Ji Zhu Ying, Shen Ji Zhu KıĢlası.

 

²⁰⁶ 都督, Du Du, BaĢ Komiser (Comissioner in Chief), Ming döneminde birinci sınıf devlet memuruydular. Merkezi yönetimde bulunan ve SavaĢ Bakanlığına (兵部) bağlı 5 askeri komisyonun baĢında bulunurlardı. yazıcısı (Hucker, 1985, s. 544).

²⁰⁷ 焦玉辈, Jiao Yu Bei. KiĢi adı.

 

²⁰⁸ 天下, Tian Xia, Göğün altı anlamına gelir ve bütün dünyayı yani klasik anlamda Çin‟i ifade eder.

 

²⁰⁹ 弘治, Hong Zhi, 1487-1505 arasında tahtta kalmıĢ Ming hanedanının 9. Ġmparatoru.

 

²¹⁰ 正德, Zheng De, 1505 – 1521 yılları arasında tahtta kalmıĢ Ming hanedanının 10. Ġmparatoru.

Shi Zong ²¹¹ zamanında ise Japon korsanları ²¹² güçlenmiĢ, sayıları artmıĢ ve eskisinden daha geniĢ alanları kontrol altına almaya baĢlamıĢlardır. Fakat biz onları, uzun süren barıĢ nedeniyle çok ciddiye almadık. Ordu disiplini bozuldu ve eski gelenekler de terk edildi. Biz güçlüyken onlar zayıftı ama (Ģimdi) onlar güçlendi biz zayıfladık.

Ben²¹³, Zhe Jiang²¹⁴da, deniz kenarında büyüdüm. Küçükken Japon korsanları sürekli memleketime saldırırlardı. Liu Qiu²¹⁵, (Japonlar tarafından) iĢgal edilince, Xu Yi Hou²¹⁶ gizlice bu haberi Min²¹⁷‟e ulaĢtırdı. Kendi kendime (bu olayları) düĢündüm. Liu Qiu‟nun Qiu Zhang²¹⁸ (Lider, derebeyi) para kaybetmek pahasına da olsa toprakları (Japonlara) vermek istemedi²¹⁹. Liu Qiu‟nun insanları vatanlarını²²⁰ unutmamıĢlardı. Yüksek rütbeli memurların tamamı savaĢ olmayan zamanlarda unvanlarını almıĢlardır. Bunlar SavaĢtan anlamayan, hiçbir Ģeyle ilgilenmeyen kiĢilerdi, günlerini gün ediyorlardı²²¹. Fakat Liu Qiu halkı hala kendi

 

 

²¹¹ 世宗, Shi Zong, 1521 – 1566 yılları arasında tahtta kalmıĢ Ming hanedanının 11. Ġmparatoru.

 

²¹² 倭, Wo, Eski Çincede Japonlara verilen isimdir. Japonlar ve özel olarak da Çin‟in doğusunu 16. Yüzyıl boyunca rahat bırakmayan Japon Korsanları içinde kullanılır. 古代汉语词典(Gu Dai Han Yu Ci Dian)(2002). 北京:商务印书馆(Shang Wu Yin Shu Guan), sayfa 1611.

²¹³ 赵士桢, Zhao Shi Zhen.

 

²¹⁴ 浙江, Zhe Jiang, Doğu Çin‟de bir eyalet. Kitabın yazarı Zhao Shi Zhen da Zhe Jiang‟lıdır.

 

²¹⁵ 琉球, Liu Qiu, Ryuku.

 

²¹⁶ 许仪厚, Xu Yi Hou, Ming dönemi Ryuku‟nun yöneticisi olan kiĢi.

 

²¹⁷ 闽, Min, Günümüz Fu Jian‟inin (福建) klasik adıdır. Tayvan‟ın hemen karĢısında bulunur.

 

²¹⁸ 酋长, Qiu zhang, Kabile lideri, yerel lider.

 

²¹⁹ Bu yerlerden derebeylerinin vergilerden aldıkları bir pay bulunmaktaydı. Japonlar ile de anlaĢarak da bu parayı alabilirdi ancak kendi çıkarlarını düĢünmeden onlara karĢı durmuĢtur.

²²⁰ Çin‟den göç edenlerdir. Ming ülkesini, Kıta Çinini.

 

²²¹ Burada kastedilen memurlar, Kıta Çin‟indeki Ming hanedanlığının memurlarıdır.

ülkelerini düĢünmekteydiler. Eğer ülkenin zor zamanında üstümüze düĢen sorumluluğu almıyorsak, Liu Qiu halkının bir tek askeri bir tek atı kadar bile olamamıĢız demektir.

Bu yıllarda, yenilginin sebebi, Hu Zong Xian ²²² ve Qi Ji Guang ²²³ ‟a birçok kez soruldu; ikisi de, Japonların zaferlerinin altında yatan nedenin ellerinde bulunan tüfekler olduğunu söyledi: “Tüfekleri olduğunu bildiğimiz için, daha savaĢa baĢlamadan korkuyoruz. SavaĢmadan yenileceğimizi biliyoruz.”

Askerlerin bu konuĢmalarından sonra anladım ki; o olağanüstü silahları ²²⁴ elde etmekten baĢka çaremiz yok. Sınırlardaki komutanların zafer kazanmasını istiyorsak mutlaka olağanüstü silahlara sahip olmalıyız. Bu silahları ele geçirirsek ve düĢmanlarımız bizim de bu silahlara sahip olduğumuzu bilirler ve görürlerse, zaferlerinden o kadar da emin olamazlar. Ancak bundan sonra onlarla kolayca savaĢabiliriz.

 

 

Seyyar kolordu generali ²²⁵ Chen Yin ²²⁶ ‟den Batı Tüfeği ²²⁷ aldım. Ġmparatorun Muhafız ²²⁸ kumandanı ²²⁹ Duo Si Ma‟dan Rumi ²³⁰ tüfeğini aldım. Ġmparator SavaĢ

 

 

²²² 胡宗宪, Hu Zong Xian, 1512 – 1565 yılları arasında yaĢamıĢ ünlü bir asker.

 

²²³ 戚继光, Qi Ji Guang, 1528 – 1588 yılları arasında yaĢamıĢ ünlü bir stratejist ve asker.

 

²²⁴ 神器, Shen Qi.

 

²²⁵ 游击将军, You Ji Jiang Jun, Gezici Kolordu Generali. Hucker, Charles O. , “A dictionary of official titles in imperial China”, Stanford University Press, 1985, Sayfa 584.

²²⁶ 陈寅, Chen Yin, Doğum tarihi bilinmemektedir. Ölümü 1621, Ming dönemi askerlerinden.

 

²²⁷ 西洋铳, Xi Yang Chong, Batı Tüfeği.

 

²²⁸ 锦衣卫, Jin Yi Wei, Jin Yi Wei, 1382‟de Ming Hanedanının ilk imparatoru Zhu Yuan Zhang tarafından baĢlangıçta 500 kiĢiyle kurulan Çin tarihinin ilk gizli polis ve istihbarat örgütü. Burada çalıĢan kiĢiler kanunlara tabi değillerdir ve sadece imparatora karĢı sorumludurlar. Ayrıca istedikleri kiĢileri istedikleri Ģekilde cezalandırma yetkisine de sahiptirler. (Hucker, 1985, s. 166)

Bakanlığına²³¹ bu yabancı tüfeklerinin imal edilmesi için emir verdi. SavaĢ Bakanlığı ise BaĢkent KıĢlasına²³² Bayındırlık Bakanlığına tüfek örneklerinin gönderilmesi emrini verdi. Ancak BaĢkent Eğitim Tümeninin elinde bu tüfeklerin örnekleri bulunmadığı için, Ġmalat bakanlığına²³³ gönderemediler ve Ġmparatorun emrini yerine getiremediler. Çünkü Pekin‟de bu tüfeklerden bulunmamaktaydı.

Ben kendi imkânlarımla 10‟dan fazla tüfek imal ettim. Ġki adet Fo Lang Ji²³⁴ tüfeği ve bu tüfeği araĢtırarak iki adet de Dian Chong tüfeği imal ettim.²³⁵ Niao Chong ve San Yan Chong tüfeklerini karĢılaĢtırarak ve karıĢtırarak da Xun Lei Chong²³⁶ adında, biri büyük altısı küçük olmak üzere yedi adet tüfek imal ettim. Hepsini denedim ve resimlerini²³⁷ yaptım.

Ümit ederim Ġmparator Ġmalat Bakanlığına emir verir ve elimdeki örneklere göre tüfekler imal edilmeye baĢlanır. Böylece sadece Japon Korsanlarını engellemekle kalmaz; bu tüfeklerle Moğolları da yenebiliriz.

²²⁹ 指挥, Zhi Hui, Komutan. Belirli birliklerin ya da hanedana ait bazı mahallerin korumasını üstlenmiĢ olan; genel anlamıyla komutan. (Hucker, 1985, s.159)

²³⁰ 鲁密番铳, Lu Mi Fan Chong, Rumi (Osmanlı) yabancı tüfeği.

 

²³¹ 兵部, Bing Bu, Ming döneminde 6 temel bakanlıktan biridir. (Hucker, 1985, s. 384)

 

²³² 京营部, Jing Ying Bu, BaĢkent Pekin‟de bulunan askerler ve kıĢlaları, bunların çoğu muhafız “Wei” (卫)‟dir. ( Hucker, 1985, s. 173)

²³³ 工部, Bayındırlık Bakanlığı, Ming dönemi 6 temel bakanlıktan olan Devlet ĠĢleri Bakanlığı‟nın altında faaliyet gösteren bakanlıktır. (Hucker, 1985, s. 295)

²³⁴ 佛朗机, Fo Lang Ji, Portekiz tüfekleri. Osmanlılar da bu silaha “Pranğı” derler ve gemilerde kullanırlardı. (Chase, 2003, s. 242)

²³⁵ 电铳: Dian Chong, Zhao Shi Zhen‟ın kendi ürettiği tüfeğe verdiği isimdir. “Dian” günümüz Çincesinde elektrik anlamında kullanılmaktadır. Buradaki manası ise “hızlıdır.

²³⁶ 迅雷铳, Xun Lei Chong, Gök Gürültüsü Tüfeği.

 

²³⁷ Zhao Shi Zhen kitabın içinde bulunan çizimlerinden bahsetmektedir.

Bu tüfekleri nasıl elde ettiğimi tekrar anlatayım. Duo Si Ma‟dan duyduğuma göre kendi ülkesinde²³⁸ olağanüstü silahlardan sorumlu kiĢi²³⁹ çok önemli bir mevkiye sahipmiĢ ve bu mevkideki kiĢinin tüfekten anlayan ehil bir kiĢi olması gerekirmiĢ. Çok soğukta ve çok sıcakta sürekli talim yapılmalıymıĢ.

Birkaç gün boyunca yollanan raporlara da baktım. Japonlar, tüfek kullanan askerlere o kadar önem veriyorlarmıĢ ki, ellerinde yeterli yiyecekleri kalmadığı zaman, tüfek kullanan askerler dıĢında bütün askerleri açlıktan ölüme terk edip, sadece tüfek kullanan askerlere yiyecek veriyorlarmıĢ. Bu iki ülke²⁴⁰ de güçlerini olağanüstü silahlara borçludur.

Bu iĢten anlayan, ehil kiĢileri olağanüstü silah imal etmeye memur etmek gerekir. Bu silahlar bütün orduya değil ordunun belli bir kısmına verilmelidir. Talim yaparken askerlere mutlaka silahın özellikleri tanıtılmalı, silahı iyice anlamaları sağlanmalıdır. Ancak bu sayede onu hakkıyla kullanabilirler.

Çin‟in barıĢ zamanı çok uzun olmuĢtur. Silahlarımız geridir. Kullandığımız malzemeler iyi değildir. Bu iĢle ilgilenen komutanlarımız ehil kiĢiler değillerdir. Askerlerimizin eğitimi iyi değildir. Ġmal edilen silahlar yeterli kalitede değildir. Silah imalinde söz sahibi kiĢiler de silahları tam anlamıyla tanımamaktadırlar. Silahları kullanan askerler de bu silahların avantajlarını bilmemektedirler. Yöntemlerinde hiçbir ilerleme yoktur, eski usulleri devam ettirmektedirler ve herkes bu durumdan memnundur. Hiç kimse sorumluluk almamakta, herkes sorumluluğu birbirinin üstüne atmaktadır. Silahlar, baĢtan savma imal edilmekte ve baĢtan savma kullanılmaktadır²⁴¹. Ülkenin genel durumu nedeniyle,

²³⁸ Osmanlı.

 

²³⁹ Çince metinde, Osmanlı da ateĢli silahlardan sorumlu kiĢi “神器酋长” olarak tanımlanmıĢtır. “酋长” Lider anlamına gelmektedir. Zhao Shi Zhen, Osmanlı‟da bu iĢ ile uğraĢan sorumlunun tam unvanını bilmediği için bu kelimeyi kullanmıĢ olmalıdır.

²⁴⁰ Osmanlı ve Japonya.

 

²⁴¹ 浪造浪用, Liang Zao Liang Yong. Ġyi üretip iyi kullanmak.

hemen sonuca ulaĢılmak istenmektedir. Bu yüzden aslında hiçbir Ģeyden anlamayan kimseler, bu durumu kullanarak isim yapmaktadırlar. Eskiden, insanların silahları neden böyle imal ettiklerini anlamamaktadırlar.

 

 

Eski silahlar üzerinde ufak değiĢiklikler yapıp yeni silahlar ürettiklerini sanmaktadırlar. Yılana ayak çizmektedirler²⁴². Ġyi iĢi, kötüye çevirmektedirler. Bu yüzden imal edilen silahlar hiçbir iĢe yaramamaktadır. Bu kiĢiler, silah imalatının kötü olmasının nedenlerini araĢtırmamaktadırlar. Ġmal ettikleri silahlar kullanıĢlı değildir. Biz bu tüfeklerden vazgeçsek de, düĢman vazgeçmeyecektir. Biz, bu durumdan çok zarar görmekteyiz. Hala uykuda gibiyiz.

Bu eseri yazmamın nedeni; bu silahları size tanıtmaktır²⁴³. Beni anlamayan kiĢiler, benimle dalga geçmekte ve benim bunu yükselmek için yaptığımı sanmaktadırlar. Fakat benim endiĢe ettiğim, korktuğum dört konu vardır ²⁴⁴ ; Korkarım barıĢ zamanı, ordumuz eskimiĢtir. Komutanlar ve askerler sadece emirleri yerine getirmekte baĢka bir Ģey yapmamaktadırlar. Ülke²⁴⁵ birlik içinde değildir. SavaĢlar devam etmekte, bitmek tükenmek bilmemektedir ²⁴⁶ . Ben, olağanüstü silahların getireceği faydaya inanıyorum. Doğru kullanabilirsek; düĢmanlarımızı alt etmek ve savaĢları kazanmak için bir çaremiz olur. Böylece savaĢların sıkıntılarından kurtulabiliriz.

 

 

 

 

 

²⁴² 添足画蛇, Tian Zu Hua She, Yılana ayak çizmek.

 

²⁴³ Zhao Shi Zhen imparatora hitap etmektedir.

 

²⁴⁴ Zhao Shi Zhen‟ın kitabı yazmasının dört nedeni.

 

²⁴⁵ 南北, Nan Bei, Güney Kuzey, bütün ülke, bütün Çin anlamına gelir.

 

²⁴⁶ Ġmparator Zheng De ve Hong Zhi zamanları

Bu tüfekler aylık istemeyen askerlere benzerler. Böylece, birçok masraftan da kurtulmuĢ oluruz. Ayrıca, çok fazla yer de kaplamazlar. Bu sayede halkın üzerindeki yük de azalır. Size bunu sunmamın önemli nedeni de budur²⁴⁷.

SavaĢ Bakanlığı, BaĢkent KıĢlasına ²⁴⁸ tüfek örneklerini hazırlayıp Byındırlık Bakanlığı‟na²⁴⁹ göndermeleri emrini verdi. BaĢkent Eğitim Tümeni de birçok kez, bana gelip bu tüfeklerin nasıl imal edildiğini ve nasıl kullanıldığını sordu. Tüfeklerin imalatında ve kullanımında Ģayet bir sorun çıkarsa sorumluluk bana ait olacaktı. Saray maiyetindekiler²⁵⁰ benim düĢüncelerimi aralarında görüĢtükten sonra düĢüncelerimi dikkate almadılar ve beni küçük gördüler. Benim düĢüncelerimi anlayamadılar. Bu yüzden Ġmparatora düĢüncelerimi mutlaka anlatmalıydım. Bu ikinci nedendir²⁵¹.

Si Ma²⁵², Ganj Nehrini²⁵³, Karlı dağları²⁵⁴ ve Kun Lun dağlarını²⁵⁵ aĢarak Ġmparatora (tekrar²⁵⁶) aslan hediye getirmiĢti²⁵⁷ yanında olağanüstü silah²⁵⁸ da vardı. Pekin‟e ulaĢması

sekiz yılını almıĢtı.”

²⁴⁷ Zhao Shi Zhen Ġmparatora hitap etmektedir

 

²⁴⁸京营部, Jing Ying Bu.

 

²⁴⁹ 工部, Gong Bu.

 

²⁵⁰ 廷, Saray‟da Ġmparatorun etrafında bulunan kiĢiler. Hucker, Charles O. , “A dictionary of official titles in imperial China”, Stanford University Press, 1985, Sayfa 511.

²⁵¹ Zhao Shi Zhen‟ın kitabı yazmasının ikinci nedeni.

 

²⁵² 朵思麻, Duo Si Ma, burada Soyadı olan “Duo” yazılmamıĢ, adıyla “Si Ma” Ģeklinde yazılmıĢtır.

 

²⁵³ 恒河, Heng He, Hindistan‟da bulunan Ganj Nehri. Aslında burada bulunan Duo Si Ma‟nın Ganj nehri ve Karlı dağlar üzerinden Çin‟e geldiğinin anlatılması da Tibetçe‟de geçen Türkçe kökenli “Tüfek” kelimesinin kökenini açıklayabilir. “Tüfek” kelimesinin Tibetçede birebir kullanılması hatta ateĢ etmek manasında Tupag- man kelimesinin kullanılması Tibet‟e de ilk kez tüfeğin Osmanlılar tarafından götürülmüĢ olması ihtimalini güçlendirmektedir.

²⁵⁴ 雪岭, Xue Ling, Karlı dağlar. Ganj nehrinden Kun Lun dağlarına gitmenin tek yolu Himalayalar ve Tibet‟ten geçmektedir. Bu yüzden metinde geçen “Karlı Dağlar” Himalayalar olmalıdır.

Si Ma, bir önceki imparatorunda da memuru²⁵⁹ idi. Kimse onun tüfekler konusunda ehil bir kiĢi olduğunu bilmemekteydi. Bu yaĢlı adamın, bu silahı; bize sanki kendini övdürmek istermiĢçesine vermesini ve Ġmparatorun çıkıp bütün ülkeye, Japon korsanlarını defedecek silahı bulduk demesini bekleyemezdik. Si Ma‟nın memurluğu kırk yıldan fazla zamandır sürmektedir. 74 yaĢındadır. Pekin‟de daha önce hiç kimse ona bu silahı sormamıĢtır. Ben araĢtırmalarım neticesinde bu silahı fark ettim. Bu iĢten Ġmparatoru haberdar etmeseydim, hiç kimse bu silahın ne olduğunu bilmeyecek, nasıl kullanıldığını öğrenmeye de

 

 

²⁵⁵ 昆仑, Kun Lun dağları, Bugünkü Çin Halk Cumhuriyetinin Xin Jiang ve Tibet bölgelerinin arasında bulunan Pamir dağlarına bağlı Kun Lun Dağları. Bu da ortaya attığımız iddia olan olan Osmanlı elçilerinin Tibet üzerinden Çin‟e girdikleri düĢüncesini güçlendirmektedir. Zira; yaptığımız araĢtırmalarda Tibetçe de günümüzde de kullanılmakta bulunan birçok Türkçe sözcüğe rastladık.

²⁵⁶ Metinde Duo Si Ma‟nın tekrar geldiği ifade edilmektedir. Bu kiĢi daha önce gelen Osmanlı elçileriyle gelmiĢ olmalıdır.

²⁵⁷ Turfan  casusluk  olayından  sonra,  yeniden  üzerinde  düĢünülmüĢtür  ve  getirilen  hediye  kabul  edilmiĢtir.  Bu olay Ming tarih kayıtlarında Ģöyle geçmektedir: “魯迷，去中國絕遠．嘉靖三年遣使貢獅子、西牛．[四]給事中鄭一鵬言：「魯迷非嘗貢之邦，獅子非可育之獸，請劔之，以光聖德．」禮官席書等言：「魯迷不列王會，其真偽不可知．近土魯番數侵甘肅，而邊吏於魯迷冊內，察有土魯番之人．其狡詐明甚，

請遣之出關，治所獲間諜罪．」帝竟納之，而令邊臣察治.” “Rumi Çin‟den çok uzaktır. Jia Jing 3. Yılında

Rumi aslan, batı ineği getirdi. Zheng Yi Pemg der ki: Rumi daha önce haraç getirmemiĢti (ilk kez getiriyor). Aslanlar burada beslenebilecek hayvanlar değillerdir. Bunları istemiyoruz. Ancak Ġmparatorumuzun alicenaplığını göstermek için alabiliriz. Rumi‟nin bizimle çok iliĢkisi yoktur. Nasıl kiĢiler olduklarını bilmiyoruz. Turfan Gansu‟yu birçok kez iĢgal etti. Rumi‟den gelenlerin arasında (isim listesinden) anladığımız kadarıyla Turfanlılar da var. Bize zarar vermek istedikleri çok açıktır. Ülkemizden çıkmalarını isteriz. Casusluk suçuyla yargılanmalarını  istiyoruz.  Ġmparator  sınırdaki  memurlara  konuyla  ilgilenmelerini  emreder.”

明史/列傳/卷三百三十二列傳第二百二十西域四/魯迷

²⁵⁸ Olağanüstü silah Osmanlı tüfeğidir.

 

²⁵⁹ 官: Guan, Memur, Çin tarihinde devlette çalıĢan kiĢiler için en genel kullanılan ünvan. (Hucker, 1985, s. 283)

cesaret edemeyecekti. Bu silah da, hiç bilinmeden ortadan kaybolup, yok olup giderdi. Çok yazık olurdu.

Çin (halkı) ahlaka²⁶⁰ önem verir ve insan öldürmeyi sevmez. Fakat savaĢ çıkarsa, düĢmanları öldürmekten baĢka çaremiz kalmaz. Ancak biz onları öldürürsek; gelip bizi öldüremezler. Peki, zaten öldürmek zorunda isek neden bu silahlardan kullanıp hedefimize ulaĢmıyoruz. ĠĢte bu, kitabı sunmamın üçün nedenidir²⁶¹.

SavaĢta kullanılan aletler, benim kendi evimde, kendime saklayabileceğim Ģeyler değildir. Bu aletler, devlet için imal edilmelidir. O yüzden, bunu mutlaka Ġmparatora anlatmalıydım. Ben bu iĢi mevkiimi yükseltmek için bir fırsat olarak görmüyorum. Böyle bir düĢünceye sahip olsaydım, yükselmek için fırsat kollayanlardan farksız olurdum. Ki; benim en küçük gördüğüm Ģey budur. Bu yüzden mutlaka Ġmparatoru bu silahlardan haberdar etmeliydim; kitabı yazmamın dördüncü nedeni de budur.

Artık yaĢlandım ve güçsüzleĢtim. Yapmak istediklerimi güçsüzlük ve yaĢlılık nedeniyle yapamayabilirim. Bir uzmanlığım da yoktur²⁶². Kimse, bu iĢte bana yardım etmedi. Ben kendimi çok iyi bilirim. Kimsenin yardımı olmamasına ve yaĢlılığa rağmen, yapabileceğimin en iyisini yapacağım. Milleti kendime güldürmemeye çalıĢacağım. Bu yüzden Ġmparatorun beni cezalandırmasından da korkmuyorum. Her Ģeye rağmen bu kitabı yazıp Ġmparatora sunacağım. Ölmek pahasına da olsa, bu iĢi baĢarmak niyetindeyim.

Ben bu iĢi baĢarabilirsem, lafta memleket kurtaran²⁶³ ama aslında hep kendini düĢünen ve hiçbir iĢ yapmayan birçok ileri gelenin²⁶⁴ utanacağını biliyorum. Tek isteğim, olağanüstü

silahların imalatı ve kullanımı iĢini baĢarmaktır.

²⁶⁰ 道德, Dao De, Ahlak, herhangi bir iĢi aĢırılığa kaçmadan yapmak.

 

²⁶¹ Kitabın yazılmasının dört nedeninden üçüncüsü.

²⁶² Zhao Shi Zhen burada kendini yermektedir. Mütevazılık eski Çin‟de bir beyefendi‟de olması gereken en önemli özelliklerden birisidir. Hele ki bir kitap Ġmparatora sunuluyorsa.

²⁶³ Mangalda kül bırakmadan memleket kurtaranlar.

Ben, yıllar önce Qi Ji Guang, emrindeki Lin Fang Shen, Lü Gai, Yong Tian, Chen Lu, Gao Feng, Ye Zi Gao gibi kiĢilerle birlikte bu iĢi araĢtırdım. Son zamanlarda ise bu iĢ üzerinde Si Ma ve Chen Yin ile birlikte çalıĢtım²⁶⁵. Tüfekleri artık tamamen anladım. Böylece cesaret edip size (Ġmparatora) (bu kitabı) sundum.

Bu konuyu çok iyi biliyorum ve bu konu tek baĢıma kafamdan uydurduğum keyfi bir Ģey değildir²⁶⁶. Benim size (Ġmparatora) bu kitabı sunmam, sizin de zamanınızı alacak bu nedenle heyecandan vücudum titriyor²⁶⁷. Bu kitabı Ġmparatora saygıyla sunuyorum.

1598 yılı²⁶⁸, Haziran ayı, 16. gün²⁶⁹.

18 Haziran‟da Ġmparator emir verdi ve bu iĢe beni memur etti²⁷⁰.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tüfeklerin Kaynağı

 

 

Eskiden²⁷¹ insanlar ok ve yay kullanarak ancak 100 adım uzaklıkta olan düĢmanlarını öldürebiliyorlardı ²⁷² .SavaĢan beylikler ²⁷³ zamanında mancınıklar ²⁷⁴ ve arbaletler (tatar

²⁶⁴ 大臣, Da Chen, Büyük Nazır (Grand Minister). (Hucker, 1985, s. 463)

 

²⁶⁵ Mangalda kül bırakmadan memleket kurtaranlar

 

²⁶⁶ Tüfekler yeni olduğu için yazar Zhao Shi Zhen konuyu iyi bildiğini imparatora anlatmak istemektedir.

²⁶⁷ Zhao Shi Zhen tüfek ile ilgili yaptığı çalıĢmalardan Osmanlı Duo Si Ma‟dan yardım almıĢtır.

 

²⁶⁸ 万历二十六年, Wan Li Er Shi Liu Nian.

 

²⁶⁹ Buradaki tarih eski Çin takvimi olan “Nong Li” ye göre verilmiĢtir.

 

²⁷⁰ Kitap sunulduktan iki gün sonra

yayı) ²⁷⁵ kullanılmaya baĢlandı; bunlar da ok ve yay cinsindendir. Tüfeğe ise barut koyulmaktadır. Saçmayla insanı deler. Tüfek ortaya çıktığından beri mancınık ve arbaletin de eski gücü kalmamıĢtır.

SavaĢ sanatında ²⁷⁶ , ateĢ ile düĢmana saldırmak ile ilgili bilgiler ve ateĢin nasıl kullanıldığına dair kayıtlar çok ayrıntılı değildir. Kullanımı rüzgâra bağlı olan bu silahlar hakkında çok az Ģey bilinmektedir. Rüzgârın yönü ve Ģiddeti gereken Ģartlarda olursa iĢe yararlar. Bu silahlar, günümüzün tüfeklerine benzememektedir.

Tüfekler; Song ²⁷⁷ ve Yuan ²⁷⁸ hanedanlığı zamanlarında kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Benim zamanımda²⁷⁹ise, kullanım alanları geniĢlemiĢtir. Eğer hareketli birlikler bu tüfeklerle donatılır ve bu tüfekleri sürekli yanlarında taĢırlarsa çok daha etkili olurlar. Niao Chong²⁸⁰ tüfeği Çin‟de kullanılmaya baĢlandıktan sonra Shen Qiang²⁸¹, Kuai Qiang²⁸², Jia Ba²⁸³, San

²⁷¹ Eski insanların zamanında.

 

²⁷² 长兵, Chang Bing, Çincede uzağı vuran asker anlamına gelmektedir.

 

²⁷³ 战国, Zhan Guo, SavaĢan beylikler dönemi. M.Ö. 476 ve M.Ö. 221 yılları arasında sonunda Qin hanedanının da aralarında bulunduğu 7 beyliğin kaldığı çok uzun zaman süren fetret devri.

²⁷⁴ 驳石, Bo Shi, Mancınık.

 

²⁷⁵ 弩箭, Gong Jian, Arbalet ya da Tatar yayı.

 

²⁷⁶ 兵法, Bing Fa, SavaĢ sanatı.

 

²⁷⁷宋朝: Song Chao, Song hanedanı 960 – 1279 yılları arasında Çin‟i yönetmiĢtir.

 

²⁷⁸元朝: Yuan Chao, Yuan Hanedanı 1271 – 1368 yılları arasında Çin‟i yöneten hanedanlık. Bu hanedan Moğol‟dur.

²⁷⁹ Ming Hanedanlığı

280 鸟铳

 

281 神枪

 

282 快枪

 

283 夹把

Yan²⁸⁴, Zi Mu²⁸⁵ tüfeklerine artık eskisi kadar rağbet kalmamıĢtır. Eski tüfeklerin bir elle tutulup, diğer elle fitilinin ateĢlenmesi gerekirdi. Bu nedenle, tüfek hedefi görmeden ateĢlenmiĢ olurdu. AteĢ edilirken uzaklık, yakınlık, yükseklik, alçaklık ayarlanamazdı. Oldukça kullanıĢsızdı ²⁸⁶ . Niao Chong‟da Zhao Men ²⁸⁷ (NiĢangâh) vardır. Önünde Zhao Xing²⁸⁸ (Arpacık) vardır. Tetiğe dokunur dokunmaz saçma ateĢlenir. Ġki el de hareket etmez. Hedef tespit edilir ve hedefe doğru ateĢ edilir. Tüfeğin namlusu (borusu) ne kadar uzun olursa, o kadar uzağa ateĢ eder ve hedefine daha çok zarar verir. Deniz savaĢları baĢladıktan sonra olağanüstü silahları araĢtırmaya baĢladım ²⁸⁹ . Benim bildiğim tüfekler: (Yuan hanedanlığı zamanındaki) sınırlarda kullanılan San Jiang Jun²⁹⁰ ve Vietnam²⁹¹‟dan ganimet olarak aldığımız Fo Lang Ji ve Zong Li , Qi Ji Guang‟ın Fo Lang Ji‟lere bakarak imal ettiği Hu Dong ve Bai Zi tüfekleridir. Önceki Yerel Komutan²⁹² Hou Zhi Hou²⁹³, Qian Li Lei²⁹⁴ adını verdiği bir tüfek imal etmiĢti. SavaĢta da kullanılmıĢ ve çok faydası görülmüĢtü.

1596²⁹⁵ yılında Seyyar Kolordu Generali ²⁹⁶ Chen Yin Pekin‟e geldi. Bana Batı ²⁹⁷

 

Tüfeklerini gösterdi. Bunlar, Japon tüfeklerinden biraz daha uzundu. Tetiği çekince saçma

284 三眼

 

285 子母

 

²⁸⁶ Orijinal metinde “多不自由”“Duo Bu Zi You” “ne kadar da rahatsızdır” Ģeklinde de çevrilebilir.

 

287 照门

 

288 照星

 

²⁸⁹ Deniz savaĢları Japonlarla yapılmıĢtır.

 

²⁹⁰ 三将军, San Jiang Jun, tüfek adı. Ġlk defa Yuan hanedanlığı zamanında kullanılmıĢtır.

 

²⁹¹ 交趾, Jiao Zhi, Eski metinlerde Vietnam için kullanılır. Ming döneminde Vietnam fethedilmiĢtir.

 

²⁹² 总兵, Zong Bing, Yerel Kumandan. (Hucker, 1985, s. 533)

 

²⁹³ 侯之胄, Hou Zhi Zhou, kiĢi ismi.

 

²⁹⁴ 千里雷, Qian Li Lei, Bin (1000) Li (里, uzunluk birimi, bir kilometreye eĢittir) giden ĢimĢek.

 

²⁹⁵ Ġmparator Wan Li‟nin 24. salatanat yılı 1596.

ateĢlenir, ateĢlemeden sonra fitil mandalı kendiliğinden eski yerine gelirdi. Bu tüfeği kullanmak için 3.73 gram²⁹⁸ barut 2.98 gram²⁹⁹ saçma gerekir. Japonların tüfeğinden daha hafiftir. Eski tüfeklere göre atıĢ mesafesi elli, atmıĢ adım³⁰⁰ daha fazladır. Babam³⁰¹, Saray Adalet Divanı Yardımcısı³⁰² mevkiindeki Zhao Xing Lu³⁰³ Japon korsanları Zhe Jiang‟a ilk saldırdıkları zaman Japonların elinde Niao Chong tüfeği yoktu demiĢti; altı yedi sene sonra Niao Chong‟ları kullanmaya baĢlamıĢlar. Babam bana demiĢti ki: “Bildiğim kadarıyla bir önceki Ġmparator zamanı Turfan Hami‟yi iĢgal etti. Yüksek rütbeli bir kumandan ³⁰⁴ komutasında on binlerce asker yolladık. Dört bir koldan saldırdılar. Turfan, Rumi olağanüstü silahını³⁰⁵ ele geçirmiĢti. Gönderdiğimiz askerler Hami‟yi kurtaramadı.”

Rumi tüfekleri yurt dıĢında ³⁰⁶ çok ünlüdür. Acaba bu tüfekler, Rumi ³⁰⁷ ‟den

 

Avrupa‟ya, Avrupa‟dan da Japonların eline mi geçmiĢtir?

²⁹⁶游击将军, You Ji Jiang Jun, Gezici Kolordu Generali. (Hucker, 1985, s. 584)

 

²⁹⁷ 西洋番鸟铳, Xi Yang Fan Niao Chong, Batı Barbar Tüfeği.

 

²⁹⁸ 钱, Qian, Ming dönemi ağırlık birimi. Bir qian 3.73 gramdır. ġu anda sadece Hong Kong‟da kullanılmaktadır. Yeni ölçü birimi olarak Çin‟de 1 qian 5 grama eĢittir.

²⁹⁹ 分, Fen, Ming dönemi uzunluk ve ağırlık birimi. 10 fen bir qian‟e eĢittir. Bir fen 0,08 gramdır. 古代汉语词典

(Gu Dai Han Yu Ci Dian)(2002). 北京: 商务印书馆(Shang Wu Yin Shu Guan). Sayfa 401.

³⁰⁰ 步, Bu, Ming dönemi uzunluk ölçüsü. 1 “Bu” 152,4 cm‟ye eĢittir. Adım anlamına gelir ancak Ming dönemi uzunluk birimi olan “bu” bir değil; iki adımdır. (Twitchett ve Fairbank, 1988, s. 4)

³⁰¹ Orijinal metinde “祖” “zu” kelimesi geçmektedir. Bu kelime ata anlamına gelir ve “baba” için kullanılır.

 

³⁰² 大理寺寺副: Da Li Si Si Fu, Saray Adalet Divanı Yardımcısı. (Hucker, 1985, s. 468)

 

³⁰³ 赵性鲁, Zhao Xing Lu. Zhao Shi Zhen‟ın dedesi.

 

³⁰⁴ 经略, Jing Lüe. Askeri konularda ve acil durumlarda özel olarak merkez‟den gönderilen müfettiĢ. (Hucker, 1985, s. 172)

³⁰⁵ Osmanlı tüfeği.

 

³⁰⁶ 西洋, Xi Yang. Yurt dıĢından kasıt, Çin dıĢında batıda çok ünlüdür manasındadır.

 

³⁰⁷ Osmanlı.

Bu iĢi, otuz yıldan fazla zamandır araĢtırıyorum. Geçen sene, orduya subay³⁰⁸ olarak seçilen iki kardeĢ Ba Chen ³⁰⁹ ve Ba Zhong ³¹⁰ ile görüĢtüm. Babaları Ba Bu Li ³¹¹ ‟nin, Rumi‟den Pekin‟e aslan hediye getiren elçilerden olduğunu, zamanın Ġmparatorunun onları geri göndermediğini ve Pekin‟e yerleĢtiklerini öğrendim. Niao Chong tüfeğini onlara sordum. Ġki kardeĢ dediler ki: “Amcamız ³¹² Duo Si Ma, memleketimizde olağanüstü silahlar memuruydu³¹³. O‟na sorarsanız o mutlaka bilir”.Onların yanından³¹⁴ ayrılıp Duo Si Ma‟nın evine gittim. Duo Si Ma Osmanlı‟dan getirdiği tüfeği bana memnuniyetle gösterdi.

Tüfeği gördüm. Japonların tüfeğinden çok daha iyi olduğunu anladım. Denedim; ateĢ gücü daha fazla, menzili daha uzundur. Japon tüfeklerinden kat kat iyidir. Bu tüfeği bulmak beni çok mutlu etti. Osmanlı tüfeğine sahip olursak Japonları kolayca yenebiliriz

Si Ma bana : “Ben üç Ġmparatorun³¹⁵ da yardımını aldım, bana çok iyi davrandılar. Onlara borcumu nasıl öderim bilemiyorum. Osmanlı tüfeği eğer ülkenin (Ming Çin‟i) güçlenmesine yarayacaksa, bu benim en büyük mutluluğum olur” dedi ve bunun ardından bana tüfeğin nasıl imal edileceğini ve kullanılacağını anlattı. Kendi paramla ustalar tutup

 

 

³⁰⁸ 武举, Wu Ju. Askeri sınavlardan baĢarıyla geçerek orduda subay olmaya hakka kazanan kiĢilere verilen isim. (Hucker, 1985, s. 569)

³⁰⁹ 把臣: Ba Chen; Ming Çin‟i ordusunda subay olan Babuli‟nin oğlu iki Türk kardeĢten biri.

 

³¹⁰ 把钟: Ba Zhong; Ming Çin‟i ordusunda subay olan Babuli‟nin oğlu iki Türk kardeĢten biri.

 

³¹¹ 把部力: Ba Bu Li.

 

³¹² 义伯, Yi Bo. Çince‟de amca anlamına gelir.

 

³¹³官: Guan, Memur, Çin tarihinde devlette çalıĢan kiĢiler için en genel kullanılan ünvan. (Hucker, 1985, s. 283) ³¹⁴ Orijinal metinde “Bu Li” olarak yazılmıĢtır. Ġsimler Çince olmadığı için yazar bu Ģekilde yazmıĢ olmalıdır. Ba Bu Li, kuvvetle muhtemel Babür ismidir. Ancak Çince‟de Soyad en önde bulunur ve isim sonraki iki karakterdir. Bu nedenle yazar, Bu Li‟nin evinden ayrılıp Duo Si Ma‟ya gittim demektedir.

³¹⁵Jia Jing, Long Qing ve Wan Li.

tüfeği onlara yaptırdım. Sonra iyi olup olmadıklarını Duo Si Ma‟ya kontrol ettirdim. Duo Si ma da iyi olduklarını söyledi.

Gençken; savaĢta tüfek kullanan askerlerin ateĢ ettikten sonra tüfeklerini doldurmak için yeterli zamanları olmadığını ve düĢmanın gelip onları yakaladığını görmüĢtüm. Ben, kendi imkânlarımla Xi Yang Chong³¹⁶ ve Fo Lang Ji³¹⁷‟nin özelliklerini birleĢtirip Zhi Dian Chong³¹⁸ adını verdiğim bir tüfek geliĢtirdim. Ayrıca Niao Chong³¹⁹ ve San Yan Chong³²⁰‟u karıĢtırarak Xun Lei Chong³²¹ adını verdiğim bir tüfek yaptım.

Bence; savaĢta San Jiang Jun³²², Fo Lang Ji³²³ ve Qian Li Lei³²⁴ topları dıĢında küçük tüfekler arasında Rumi tüfekleri en iyisidir. Rumi tüfeğinden sonra en iyi tüfek de Avrupa Tüfekleridir³²⁵. Tüfekleri kurallara uyarak imal ettim ve bir çok kez denedim. Sonuç çok iyi oldu. Ġmal ettiğim bu yeni tüfekler (Zhi Dian, Xu Yan Lei) gayet iyidir.

Silahları imal eden kiĢilerin silahlarda yenilik yapmak istememek gibi kötü bir huyları vardır. Eski usule devam etmek istemekte; kendileri yeni bir Ģey tasarlamamaktadırlar. Silahların nasıl olduğunu bilmemektedirler. Yeni tüfekleri de öğrenmeye hevesli değillerdir. Öğrenmeleri de uzmanlaĢmalarına yetmemektedir.

316 西洋铳

 

317 佛朗机

 

318 制电铳

 

319 鸟铳

 

320 三眼铳

 

321迅雷铳

 

322 三将军

 

323佛朗机

 

324 千里雷

 

325西洋铳

Askerlerimiz, düĢman vurmadan önce, düĢmanı vurmazlar. Sadece nasıl saklanıldığını bilirler. Nasıl olur da bu silahlara ulaĢırız (elde ederiz) ve düĢmandan daha güçlü oluruz diye düĢünmezler. Bu (hastalık) kötü düĢünce biçimi, çok uzun zamandır vardır. DeğiĢtirmek, düzeltmek çok zordur.

 

 

Eğer Ġmparator onları bir arada tutmasaydı; kim birlik olabilir ve düĢmanları yok edebilirdi ki? SavaĢların sonucuna ulaĢılamazdı.

Dört bir taraftan askerler savaĢ alanına yollanır; savaĢlar çok uzun zaman sürer ve askerler çok uzun zaman memleketlerine dönemezler. Bunların savaĢ masrafları ve iaĢeleri de büyük bir külfettir.

Eğer elimizde 1000 tane tüfek olursa, bin kiĢiyi de bunları kullanmak için eğitirsek, iki asker de bu tüfekleri değiĢmeli olarak kullanırsa, 2000 piyade de bunları savaĢ alanına (koruyarak) götürürse savaĢ alanında bu askerlerin gücü 10.000 askerin gücüne eĢit olur. On bin asker, On bin tüfekle ve yanlarında yirmi bin piyadeyle yüz bin kiĢinin gücüne eĢit olurlar. Her bir tüfeğe üç kiĢi verilirse sadece üç askerin masraflarıyla on askerin gücüne sahip oluruz³²⁶. Üç süvarinin masrafı ise 20 kiĢinin masrafına eĢittir.

Bir tüfeğin maliyeti bir askerin yerleĢim ücreti³²⁷‟ ve bir aylık iaĢe masrafına eĢittir. Bir tüfeğin maliyeti sadece bu kadardır. DüĢmanı kolaylıkla yok eder; taĢınması kolay masrafı

azdır.

 

Böylece; bir taĢ ile üç kuĢ vurmuĢ oluruz ³²⁸ . Bu gerçekten iyi bir yöntemdir.

 

Ġmparatora bu kitabı sunmak dıĢında tüfeği nasıl elde ettiğimi ve nasıl imal edilip kullanıldığını da resmettim ve kitaba ekledim.

³²⁶ Üç asker masrafı yapıp üç asker kullanır on asker gücü elde ederim

 

³²⁷ 安家费, An Jia Fei. Askerlere verilen bir tür harçlık.

 

³²⁸ 一举三得, Yi Ju Liang De. Bir taĢla iki kuĢ vurmak.

1598 yılı³²⁹ Nisan ayının baĢı³³⁰ , Zhao Shi Zhen.

 

Osmanlı Tüfeğinin Genel Görünümü:

YaklaĢık yedi sekiz Jin ³³¹ ya da altı Jin ağırlığında, yaklaĢık yedi Chi ³³² uzunluğundadır. Horozcuk namlunun içindedir. Ġki parmakla kıstırılınca horozcuk aĢağı iner. AteĢlenince; horozcuk yukarı çıkar Tüfeğin dipçiğinde küçük çelik bir bıçak bulunur. Eğer düĢman yaklaĢırsa, bıçak gibi kullanılır. AteĢ edilirken dipçik koltuk altına alınır ve namlu tutulur. AteĢ edilirken hareket etmemek gerekir. AteĢ kapısını ³³³ açılıp uzak bir yere doğrultulur. Ġlk ateĢlemede duman çıkacaktır. Bu dumandan gözü korumak gerekir. Japon tüfeklerinin menzili bu kadar uzun değildir. 4 Qian³³⁴ barut, 3 Qian saçma koyulmalıdır.

Dört ip bir araya getirilerek fitil yapılır (saç örgüsü gibi). Fitili dağılmasını engellemek gerekir.

AteĢleyici (Fa Yao Guan³³⁵)

 

ġekli Jian Bing³³⁶‟e benzer. Ağzı Kuai Zi³³⁷ kalınlığındadır. Ağzı küçük bir tahta parçası ile kapatılır. Açarken (tahta parçası) diĢ ile çekilip atılır. Uzunluğu 3 Cun ³³⁸ ‟dur. Dolup dolmadığı göz ile görülür.

Barut Kesesi (Yao Guan³³⁹)

³²⁹ 万历二十六年, Wan Li Er Shi Liu Nian.

 

³³⁰农历三月初, Nong Li San Yue Chu.

 

³³¹ 斤, Jin. Ming dönemi ağırlık birimi, 2 jin bir kilograma eĢittir. (Twitchett ve Fairbank, 1988, s. 4)

 

³³² 尺, Chi. Ming dönemi uzunluk birimi, Bir chi, 31.1cm‟ye eĢittir. (Twitchett ve Fairbank, 1988, s. 4)

 

333 火门

 

334 钱

 

³³⁵ 发药罐, Fa Yao Guan.

 

³³⁶ 煎饼, Jian Bing, Çin‟de bugünde yenilmekte olan bir tür kızartılmıĢ yassı ve yuvarlak ekmektir.

 

³³⁷ 筷子, Kuai Zi. Çinlilerin yemek yerken kullandıkları çubuklar.

 

³³⁸ 寸, Cun. Ming dönemi uzunluk birimi, Bir chi‟ın onda birine eĢittir. (Twitchett ve Fairbank, 1988, s. 4)

Her bir tüfekte, mutlaka bir (guan³⁴⁰) kese olmalıdır. Bakır‟dan yapılmıĢ olmalıdır. Barutun tüfeğin namlusunun ağzından koyulması gerekir. Barut kesesinin ağzında bulunan küçük borucuğa bir atıĢlık barut koyulur.

Tüfeğin ters tutulup barutun konulması

AteĢ etmeden önce tüfeğin namlusu barut ile doldurulur, kullanacak kiĢi tüfek ile ilgili diğer eĢyaları da yanında götürmelidir. Tüfek; içinde önceden kalmıĢ pislik ve barut parçacıklarının çıkması için Harbi³⁴¹ ile karıĢtırılmalıdır. Barut kesesinin ağzı açılır. Sol elin baĢparmağı ile barut kesesinin ağzı kapatılır. Tüfek dolduktan sonra iĢaret parmağı ile barut kesesinin ağzı kapatılır. Kesenin ağız kısmında (borucukta) kalan barut tüfeğe doldurulur.

Barutun tüfeğe konulması

Sağ el ile tüfek tutulur ve barut tüfeğin içine doldurulur. Barut doldurulurken mutlaka sağ elin baĢ ve iĢaret parmağı namlunun ağzını kavramalıdır ki; barut dıĢarı dökülmesin. Zira barut az gelir ise tüfeğin menzili düĢük olur.

Tüfeğe saçma koyma resmi

Barut tüfeğe konulduktan sonra, harbi ile sıkıĢtırılır. Daha sonra saçma tüfeğin içine koyulur. Pamuk kâğıdı³⁴² tüfeğin içine itilir. Son konan pamuk kâğıdı mutlaka güçlü Ģekilde sıkıĢtırılmalıdır.

 

 

Barut Haznesine barut koyma

Sol el ile tüfek, sağ ile barut kesesi tutulur ve diĢler kullanılarak barut kesesinin tıpası açılır. Barut haznesine AteĢ gözünden içeri barut konulur ve barut kesesinin ağzı kapatılır.

³³⁹ 药罐, Yao Guan.

 

³⁴⁰ 罐, Guan.

 

³⁴¹ Tüfeğin içine barut ve saçmaların yerleĢtirilmesi için kullanılan bir tür uzun metal çubuk.

 

³⁴² 绵纸, Mian Zhi. Pamuksu bir tür kağıt.

Sağ el ile tüfek hafif yana yatırılır. DıĢarıdan konan barut ile tüfeğin içindeki barutun karıĢması için hafifçe horozcuğa vurulur.

Fitil yerleştirme resmi

Barut konulduktan sonra, tüfeğin dipçiği ayağa yaslanır. Sağ ele fitil alınır ve tüfeğin üzerinde fitilin konacağı yerde bulunan tozlar üflenir ve fitil yerleĢtirilir.

Osmanlıların atış stili

Fitil yerleĢtirildikten sonra yere çömelip; öndeki ayak kaldırılır ve arkadaki ayak diz yere değecek Ģekilde yere konulur. Tüfek ele alınır; sol el ile tüfeğin altında bulunan tutacaktan tutulur. Sol elin dirseği önde duran bacağın dizinin üstüne konulur. Tüfeğin dipçiği koltuk altına sıkıĢtırılır. Sol göz kapatılır. Sağ göz ile gez göz arpacık hedefe doğrultulur. Nefes tutulur, düĢmana tüfek doğrultulur ve tetik çekilir.

Ayakta ateş etme resmi

Barut konulduktan sonra, tüfeği kullanan alçak bir yerde ve düĢman yüksekte ise, eğilmeye gerek yoktur. Sol kol göğse paralel olarak dayanır. Öndeki bacağın dizi öne doğru hafif kırılır, arkadaki bacak da çok hafifçe bükülür. Ne “丁” gibi dümdüz ne de “八”gibi eğimli; ikisinin arasında bir pozisyondur³⁴³. Ok atarkenki ayakta durma Ģeklinin aynısıdır.

On adım³⁴⁴ mesafeden düşmanı vurma resmi

DüĢman on adımlık mesafedeyse ve niĢan alacak zaman yoksa, tüfeğin dipçiği tüfeği tutan elin koltuk altına alınır ve derhal ateĢ edilir. Normal Ģartlarda; ateĢ eden kiĢi heyecanlanmaz ise düĢman kesin olarak vurulur.

Beş altı adım mesafede düşmanı vurma resim

 

³⁴³ 不丁不八, Bu ding bu ba. Burada Zhao Shi Hen Çince karakterlerin Ģekillerinden esinlenerek duruĢla ilgili bir benzetme yapmaktadır. Ne “丁” karakteri gibi düz ne de “八” karakteri gibi eğimli olmaktan kasıt ikisinin arasında bir pozisyondur.

³⁴⁴ 步, Bu.

DüĢman beĢ altı adımlık mesafede ise ve barut tüfeğe doldurulmuĢsa, yani tüfek kullanıma hazırsa, fitili koymaya gerek yoktur. Sol el ile tüfek sabit olarak tutulur ve sağ el ile barut ateĢlenir. Mutlaka düĢman vurulur. Bu durumlarda tüfeği kullanan kiĢinin cesareti önemlidir, heyecanlanıp titrer ise düĢmanı vuramayabilir.

Yukarıdaki dokuz resim Duo Si Ma‟nın bana anlattıklarıdır.